دوره تندخوانی (22) : تمرکز حواس و روش‌های افزایش آن در مطالعه و تندخوانی

مفهوم تمرکز حواس و کاربردش در مطالعه

یکی از مباحث مهم در مطالعه و به‌طورکلی در تمامی زمینه‌های زندگی داشتن تمرکز حواس است. دقت و تمرکز در هر کاری باعث نتیجه‌گیری و بازخوردهای خیلی قوی‌تری در آن زمینه برای ما می‌شود. تمرکز به معنای دقت داشتن و توجه نسبت به هر چیزی است و حواس اشاره به حواس پنج‌گانه ما دارد که شامل دیدن، شنیدن، لمس کردن، بوییدن و چشیدن می‌شود.

درنتیجه وقتی صحبت از تمرکز حواس می‌کنیم منظورمان متمرکز کردن پنج حواسمان بر روی آن موضوع است؛ یعنی تمامی تصاویر، صداها،حس‌ها، بوها و مزه‌های مرتبط با آن موضوع را در کانون توجه و تمرکز خود قرار دهیم. زمانی ما دچار عدم تمرکز و حواس‌پرتی در یک موضوع می‌شویم که حواس ما درگیر موضوعات و عوامل دیگر می‌شود. این عوامل ممکن است بیرونی یا درونی باشند.

عوامل بیرونی، عواملی هستند که در محیط بیرون و اطراف باعث به هم خوردن تمرکز حواس یا ایجاد تمرکز حواس می‌شوند. یک خاطره‌ای که در ذهن ما از گذشته مرور می‌شود یک عامل درونی است و صدای وسایل نقلیه مانند صدای یک هواپیما یک عامل بیرونی محسوب می‌شود. تمامی عوامل بیرونی و درونی هم باعث ایجاد تمرکز و هم باعث حواس‌پرتی و عدم تمرکز ما در زمینه‌های مختلفی می‌شوند.

برای داشتن تمرکز کافی در هر زمینه‌ای نیاز داریم قدرت تمرکز و حواس خودمان را افزایش دهیم و عواملی که باعث از بین بردن تمرکز حواس ما در یک کار می‌شوند را از بین ببریم. نکات و تمرین‌های مهمی که در این زمینه می‌تواند به شما کمک کند در ادامه بیان می‌شود تا بتوانیم در سیستم تندخوانی و مطالعه خود و تمامی جنبه‌های زندگی خود آن‌ها را به خدمت بگیریم. به یاد داشته باشید تقویت تمرکز در یک زمینه باعث ایجاد تمرکز در موضوعات دیگر نیز می‌شود.

روش‌های افزایش تمرکز حواس هنگام مطالعه  

1- تندخوانی

تند خواندن کتاب و موضوعات باعث می‌شود ما تمرکز حواس بیشتری داشته باشیم. مغز با سرعت تمرکز بیشتری دارد و تمامی تمرین‌هایی که در تندخوانی هستند نیز این هدف را دنبال می‌کنند. یکی از پایه‌های تندخوانی و تمام تمریناتی که در این مهارت کاربردی یاد می‌گیریم افزایش تمرکز حواس است و با یادگرفتن مطالب دوره خودبه‌خود تمرکز ما در مطالعه و بسیاری از زمینه‌های زندگی نیز افزایش پیدا می‌کند.

2- تعیین هدف مطالعه

زمانی که ما هدف خود را از مطالعه هر کتاب و موضوعی مشخص می‌کنیم در هنگام مطالعه کردن از تمرکز بیشتری برخوردار هستیم زیرا در راستای هدف و رسیدن به آن مطالب برای ما اهمیت و ارزش دیگری پیدا می‌کنند و تمرکز در هنگام مطالعه یعنی تمرکز بر روی هدف موردنظرمان و خلق نگرشی جدید در رابطه با هدفی که داریم. پس همیشه هدفتان را قبل از مطالعه بنویسید.

3- استراحت کردن در حین مطالعه

استراحت کردن باعث می‌شود مغز و بدن انرژی خود را تقویت کنند و تمرکز بیشتری در حین مطالعه داشته باشیم. در هر 40 دقیقه تا یک ساعت چند دقیقه به خودتان استراحت بدهید و با تنفس‌های عمیق و آرام در یک وضعیت راحت و رها قرار بگیرید تا در ادامه مطالعه خود از تمرکز کافی برخوردار باشید.

4- دما و شرایط مناسب محیط مطالعه

دمای متعادل کمک می‌کند وضعیت مغز و جسم ما عالی باشد و تمرکز مغز به‌جای گرم و سرد بودن دما به مطالب و موضوعات خوانده‌شده متمرکز شود حتماً دمای هوا و پوشش مرتبط با آن را بررسی کنید تا از تمرکز کافی هنگام مطالعه برخوردار باشید.

5- مطالعه کردن در زمان و مکان مشخص

مغز ما در هر محیطی که قرار می‌گیریم شروع به شناسایی اجزای محیط جدید می‌کند. اگر در یک محیط مشخص و در یک‌زمان مشخص همیشه مطالعه کنیم تمامی فضا برای مغز عادی می‌شود و دیگر به دنبال شناخت نمی‌گردد و همین باعث می‌شود ما تمرکز بیشتری داشته باشیم.

6- استفاده از راهنما و خط بر هنگام مطالعه

در طی دوره بسیار در این رابطه صحبت کردیم و گفتیم استفاده از یک راهنما و خط بر هنگام مطالعه مغز و چشم‌های ما را متمرکزتر می‌کند و تمرکز حواس و تسلط بیشتری روی خطوط و سطرها خواهیم داشت و درنتیجه بازخورد بهتری در مطالعه خواهیم گرفت.

7- مطالعه کلی و اجمالی کتاب قبل از مطالعه

اگر ما قبل از مطالعه کتاب یا هر موضوعی نگاهی کلی به اسم، فهرست، سرفصل‌ها و … بیندازیم باعث می‌شود مغز ما متمرکزتر مطالعه کند و کنجکاوی بیشتری برای خواندن مطالب داشته باشد.

8- کاهش عوامل بیرونی قبل از شروع مطالعه

عوامل بیرونی محرک‌هایی در محیط و فضای بیرون هستند که تمرکز ما را به هم می‌زنند. عواملی مثل تلویزیون، تلفن همراه، سروصدای افراد یا وسایل نقلیه و … تا حد امکان قبل از شروع مطالعه باید عواملی که باعث می‌شود تمرکز ما هنگام مطالعه کاهش پیدا کند را از بین ببریم مثل خاموش کردن گوشی و ملاقات نکردن افراد هنگام مطالعه و …

9- طرح سؤال هنگام نگاه اجمالی قبل از مطالعه

زمانی که نگاه اجمالی و کلی بر روی کتاب را شروع می‌کنید سعی کنید با دیدن مطالب کتاب سؤالاتی در ذهن خود طرح کنید یا بنویسید. سؤالات در ذهن ما قلابی ایجاد می‌کنند و باعث می‌شوند ما از تمرکز بیشتری برخوردار باشیم.

10- علاقه داشتن به مطالعه و موضوع موردمطالعه

یکی از فاکتورهای بسیار مهم برای تمرکز حواس علاقه داشتن به مطالعه و موضوعاتی است که مطالعه می‌کنیم. علاقه و عشق به مطالب باعث می‌شود با دقت و تمرکز مطالب را دنبال کنیم و شما هم برای افزایش تمرکز خود حتماً سعی کنید موضوعات موردعلاقه خود را مطالعه کنید.

11- سلامتی فیزیکی و state مناسب هنگام مطالعه

سلامتی فیزیکی، ذهنی و روحی کمک می‌کند تا متمرکزتر مطالعه کنیم. درواقع مطالبی که در رابطه با State در جلسات قبل به‌طور کامل بیان شد کمک می‌کند تا ما تمرکز بیشتری داشته باشیم. فردی که دچار سردرد یا کمردرد شود به‌جای تمرکز بر روی مطالعه متمرکز بر روی مسائل و چالش‌های جسمی خود می‌شود. سعی کنید نکاتی که در رابطه با وضعیت صحیح بدنی و محیط مناسب در جلسات قبل بیان شد را گوش کنید و در سیستم مطالعه خود آن‌ها را رعایت کنید.

12- یادداشت‌برداری نکات کلیدی در حاشیه کتاب

یادداشت‌برداری کمک می‌کند دقت و تمرکز بیشتری داشته باشیم و نوشتن نکات جالب و کلیدی در کنار سطرها و حاشیه کتاب و همراه شدن با نویسنده و اظهارنظر با او بسیار ما را متمرکزتر می‌کند. در جلسات آینده با شیوه‌های صحیح و مؤثر نکته برداری آشنا خواهید شد.

13- نظافت و تمیزی محیط مطالعه و نظافت شخصی

به‌هم‌ریختگی و نامنظمی انرژی چندان خوبی ندارد. زمانی که محیط مطالعه ما تمیز باشد مغز ما متمرکز است و احساس بهتری داریم و زمانی که خودمان هم از نظافت شخصی عالی برخوردار هستیم حس بهتری داریم و می‌توانیم متمرکزتر عمل کنیم.

14- گرسنه بودن یا سیری بیش‌ازاندازه هنگام مطالعه

تغذیه بسیار بر تمرکز حواس ما تأثیر دارد درصورتی‌که درست و متعادل باشد. گرسنه بودن زیادی و غذا نخوردن در زمان درست و هنگام نیاز بدن تمرکز ما را به هم می‌زند و سیری زیادی یا همان غذا خوردن زیاد هم باعث به هم خوردن تمرکز می‌شود چراکه خون به سمت معده سرازیر می‌شود تا عمل هضم انجام شود و ممکن است خون کافی به مغز نرسد و عملکردش کاهش پیدا کند که نهایتاً بر روی تمرکز ما هنگام مطالعه نیز تأثیر می‌گذارد.

15- نوشتن افکار و موضوعات ذهنی نامرتبط هنگام مطالعه

در بسیاری از اوقات هنگامی‌که ما مطالعه می‌کنیم یا کاری را انجام می‌دهیم مغز ما درگیر افکار و خاطرات مختلفی می‌شود و از موضوع درس یا مطالعه غافل می‌شویم و تمرکزمان به هم می‌خورد. بهترین کار برای تمرکز این است که تمامی این افکار را بر روی کاغذ بنویسیم و بهشان بگوییم در زمان موردنظر به شما رسیدگی می‌کنم و در یک‌زمانی که خودتان می‌دانید آن‌ها را بررسی کنید.

16- استفاده از لباس و کفش و وسایل راحت هنگام مطالعه

اگر در خانه هستید حتماً از لباس راحت و وسایل مطالعه بسیار راحت استفاده کنید تا بدن شما دچار ناراحتی نشود و تمرکزتان به هم بخورد حتی اگر در کلاس درس هستید یا بیرون مطالعه می‌کنید هم از یک لباس و کفش راحت متناسب با محیط موردنظر استفاده کنید.

17- مطالعه متمرکز در مدت‌زمان کوتاه و افزایش زمان به‌ مرور

اگر نمی‌توانید در مدت‌زمان طولانی مطالعه کنید و تمرکزتان به هم می‌خورد ابتدا از 5 دقیقه شروع کنید و یک مطالعه متمرکز در آن زمان کم داشته باشید و به‌ مرور زمان خود را کم‌کم افزایش دهید تا بعد از مدتی هم‌زمان مطالعه و هم تمرکز حواس شما افزایش پیدا کند.

18- درگیر کردن حواس پنج‌گانه هنگام مطالعه و انجام تمامی کارها

درگیر کردن حواس پنج‌گانه در مطالعه یا هر کار دیگری یکی از قدرتمند‌ترین راه‌های تقویت تمرکز حواس است. وقتی مطالعه می‌کنید چشم، گوش و … و تمام وجود خود را غرق در مطالعه بکنید انگار که در داستان فرورفته‌اید مانند رمان‌های بسیار قدرتمند که ما را کاملاً غرق خود می‌کنند.

19- ایجاد شرایط و امکانات لازم قبل از مطالعه برای جلوگیری از فاصله افتادن هنگام مطالعه

حتماً قبل از شروع مطالعه شرایط لازم برای مطالعه را فراهم کنید تا به‌محض شروع مطالعه درگیر کار دیگری نشوید و بین مطالعه شما فاصله بیفتد و تمرکزتان کاهش پیدا کند. شرایطی مثل دمای محیط، نور محیط، وسایل موردنیاز برای مطالعه مانند قلم، خودکار، دفتر و …

در رابطه با تمرکز حواس تکنیک‌ها و مطالب بسیار زیادی بیان شده است که می‌توانید از تمام آن موضوعات اگر نتیجه‌بخش هستند استفاده کنید و با انجام تمام تکنیک‌ها و موضوعاتی که در بالا مطرح شد به راحتی ‌می‌توانید هنگام مطالعه تمرکز حواس کافی را داشته باشید و بتوانید با یک مطالعه دقیق و با کیفیت نتایج فوق‌العاده‌تری را کسب کنید.

از شما همراهان عزیز سپاسگزاریم که درک و برداشت‌های شخصی و نظرات ارزشمند خود را در مورد این فایل در قسمت دیدگاه‌های این جلسه برای ما ارسال می‌کنید و تجربیات خود را با ما و دوستانتان به اشتراک می‌گذارید.