حافظه ما چگونه کار می‌کند؟
یکی از موضوعات مهم در تندخوانی و مطالعه و به‌طورکلی در فرایندهای زندگی حافظه و عملکردهای آن است. ما با سیستم‌های حافظه است که قادریم تمامی اتفاقات و اطلاعات را ذخیره و بازیابی کنیم و تجربیات هرلحظه ما ارتباط مستقیمی با اطلاعاتی دارد که در سیستم‌های حافظه ما جاری می‌شوند.
حافظه به ظرفیت ذهن و مغز گفته می‌شود که در این ظرفیت قابلیت دریافت، ذخیره و یادآوری اطلاعات نهفته است. حافظه ما بسیار بی‌نهایت و دارای منابع فوق‌العاده‌ای می‌باشد که باید مهارت استفاده از این قابلیت و ظرفیت بی‌نهایت را یاد بگیریم و در زمینه‌های مختلف زندگی مانند مطالعه آن را به خدمت بگیریم.
ما در مباحث تندخوانی یاد گرفتیم که چطور تمرکز حواس داشته باشیم و سرعت چشم و پردازش مغز خودمان را افزایش دهیم که این‌ها فقط یک قسمت از کار بودند و در کنار سرعت باید مطالب را درک می‌کردیم و قادر بودیم آن‌ها را به ذهن و مغز یا همان حافظه خود بسپاریم تا در مواقعی که به آن‌ها نیاز داریم به‌راحتی آن‌ها را بازیابی کنیم و به یاد بیاوریم. به همین دلیل ما در دوره تندخوانی با عملکردها و انواع حافظه و روش‌های تقویت آن آشنا می‌شویم.
مراحل پردازش و دسته‌بندی شدن اطلاعات در حافظه
1- رمزگذاری و کدگذاری
در این مرحله اطلاعاتی که از طریق دیدن، شنیدن، لمس کردن، بوییدن، چشیدن و به‌طورکلی حواس پنج‌گانه وارد سیستم ذهن و مغز می‌شوند تبدیل به کدهایی برای حافظه می‌شوند. این کدها به‌صورت تصویر، صدا، حس، بو و مزه در کنار هم رمزگذاری می‌شوند. در رابطه با هر موضوعی ممکن است سیستم کدگذاری اولیه متفاوت باشد و کدهای تصویری و … به‌صورت منحصربه‌فردی به اطلاعات ورودی نسبت داده شوند.
درواقع ما اطلاعات ورودی را تبدیل به کدهایی می‌کنیم که قابل‌پردازش برای حافظه و سیستم‌های مغزی ما باشند. فرض کنید شما می‌خواهید یک فیلم را روی کامپیوترتان ببینید آیا بدون گذاشتن سی دی یا یک فلش روی کامپیوتر، سیستم شما قادر است فیلم را به نمایش بگذارد؟ آیا شما اگر سی دی را به کامپیوتر نشان دهید برای شما پخش می‌کند؟ مسلماً این‌طور نیست و شما باید اطلاعات را روی کامپیوتر قرار دهید تا با زبان و سیستم کدگذاری که برایش تعریف‌شده آن اطلاعات را بخواند و پردازش کند و درنهایت خروجی را که نمایش فیلم می‌باشد در اختیار ما قرار بدهد.
نکته مهم دیگر در این مرحله این است که تجربیات و اطلاعات جدید بر اساس اطلاعات و تجربیات قبلی که ما در حافظه‌داریم کدگذاری و موردبررسی و تحلیل قرار می‌گیرند. به همین دلیل است که تجربیات قبل بر روی اتفاقات حال ما می‌تواند تأثیر بگذارد و اگر اطلاعات جدید با اطلاعات موجود در حافظه بلندمدت متصل شود ماندگاری بیشتری دارند.
2- ذخیره و ثبت
در این مرحله اطلاعات ورودی که کدگذاری شده‌اند و توسط انواع حافظه مورد تحلیل و بررسی و پردازش قرارگرفته‌اند در حافظه ذخیره و ثبت می‌شوند.
3- یادآوری و بازیابی
در این مرحله ما اطلاعاتی که ثبت‌شده‌اند را در مواقع موردنیاز و زمان‌هایی که به آن‌ها احتیاج داریم بازیابی می‌کنیم و اگر به نحوه درستی کدگذاری و ثبت‌شده باشند قادریم به‌راحتی و خیلی سریع آن‌ها را به یاد بیاوریم.
انواع حافظه و عملکردهای هرکدام
اطلاعات واردشده توسط انواع مختلفی از حافظه مورد پردازش و بررسی قرار می‌گیرند. به‌طورکلی حافظه انسان به سه دسته با عملکردهایی متفاوت و متصل‌به‌هم تقسیم می‌شود که در ادامه بیان می‌شوند.
1- حافظه حسی
اولین جایی که اطلاعات بعد از دریافت وارد حافظه می‌شوند حافظه حسی است که دارای ظرفیت و ماندگاری بسیار محدودی می‌باشد. اطلاعات از طریق حواس پنج‌گانه ابتدا وارد این حافظه می‌شوند به همین دلیل است که این قسمت را حافظه حسی نام‌گذاری کرده‌اند زیرا از پنج حواس اطلاعات را دریافت می‌کند. این حافظه بر اساس حواس به 5 بخش تقسیم می‌شود.
1- حافظه دیداری: این حافظه جهت دریافت اطلاعات بینایی و دیداری ما به کار گرفته می‌شود.
2- حافظه شنیداری: این حافظه جهت دریافت اطلاعات صوتی و شنیداری ما به کار گرفته می‌شود.
3- حافظه لمسی و حسی: این حافظه جهت دریافت اطلاعات لمسی و حسی ما به کار گرفته می‌شود.
4- حافظه چشایی: این حافظه جهت دریافت اطلاعات چشایی ما به کار گرفته می‌شود.
5- حافظه بویایی: این حافظه جهت دریافت اطلاعات بویایی ما به کار گرفته می‌شود.
زمانی که ما با هرکدام از حواس پنج‌گانه روی موضوعی توجه و تمرکز (تمرکز حواس) می‌کنیم اطلاعات را وارد حافظه حسی خود می‌کنیم. اطلاعات در حافظه حسی از چند ثانیه تا چند هزارم ثانیه می‌مانند و با توجه، دقت و تمرکز اطلاعات وارد حافظه کوتاه‌مدت می‌شوند. درنتیجه تمرکز حواس روی یک موضوع باعث ورود اطلاعات به حافظه حسی و سپس به کوتاه‌مدت می‌شود.
کدگذاری در حافظه حسی متناسب با هر حواسی به‌صورت جداگانه انجام می‌شود. در حافظه دیداری کدگذاری با تصاویر، در شنیداری با صداها، در لمسی و حسی با حس، در چشایی با مزه‌ها و در بویایی با بوها انجام می‌پذیرد و ما با هرکدام از حواسمان به چیزی توجه کنیم اطلاعات را از همان حواس به حافظه حسی انتقال می‌دهیم.
2- حافظه کوتاه‌مدت
اطلاعات بعد از پردازش و بررسی در حافظه حسی با تمرکز، توجه و دقت به حافظه کوتاه‌مدت انتقال می‌یابند. پایداری و ماندگاری این اطلاعات در حافظه کوتاه‌مدت از چند ثانیه تا چند ساعت می‌باشد و کدگذاری این اطلاعات در این حافظه بیشتر به‌صورت شنیداری و صوتی و دیداری و تصویری انجام می‌شود؛ یعنی هرچه قدر تصاویر و صداها در رابطه با موضوع بیشتر و باکیفیت‌تر باشند کدگذاری قدرتمندتر و ماندگاری بیشتری در حافظه کوتاه‌مدت دارند که درنهایت منجر به حرکت اطلاعات به حافظه بلندمدت می‌شود.
ظرفیت این حافظه هم بسیار محدود می‌باشد و اطلاعات اگر مرور و تکرار نشوند به‌زودی فراموش می‌شوند و با مرور و تکرار این اطلاعات به حافظه بلندمدت می‌رسند. پس نتیجه می‌گیریم تکرار هر موضوع و مطلبی و مرور صحیح آن کمک می‌کند مطالب به حافظه بلندمدت ما برسند و پایداری و ماندگاری بیشتری داشته باشند و در مواقع موردنیاز به‌راحتی و با سرعت بازیابی و یادآوری شوند.
3- حافظه بلندمدت
اطلاعاتی که در حافظه کوتاه‌مدت پردازش و تحلیل می‌شوند با مرور و تکرار به حافظه بلندمدت انتقال پیدا می‌کنند. ظرفیت این حافظه و ماندگاری و پایداری اطلاعات در آن بی‌نهایت است. کدگذاری در حافظه بلندمدت بر اساس معنا و درک اتفاق می‌افتد؛ یعنی ما هر چه قدر که معنا و مفهوم یک‌چیز را بر اساس مرور و تکرار درک کنیم اطلاعات بهتر در این حافظه ثبت و بازیابی می‌شوند.
مدت‌زمان ماندگاری اطلاعات در حافظه بلندمدت از چند ماه تا چند سال و حتی تا آخر عمر است. ماندگاری اطلاعات بستگی به‌شدت حواس و معنا و مفهومی دارد که در حافظه بلندمدت تعریف می‌شود. هرچه قدر تصاویر، صداها، حس‌ها، بوها و مزه‌های بیشتری از یک موضوع تکرار شوند و به‌صورت باکیفیتی پرورش داده شوند ما قادریم آن را به حافظه بلندمدت خود بسپاریم.
هدف ما در دوره تندخوانی این است که با تمرکز حواس بیشتر اطلاعات را به‌صورت دقیق‌تری وارد حافظه حسی خود بکنیم و با توجه بیشتر اطلاعات به حافظه کوتاه‌مدت انتقال پیدا کنند و سپس با مرور و تکرار اطلاعات و درک مفاهیم و معنای آن‌ها بتوانیم موضوعات را هر چه قدرتمندتر وارد ساختارهای حافظه بلندمدت خود بکنیم تا قابلیت استفاده از آن‌ها را در هر زمان و مکانی با سرعت و کیفیت داشته باشیم.
از شما همراهان عزیز سپاسگزاریم که درک و برداشت‌های شخصی و نظرات ارزشمند خود را در مورد این فایل در قسمت دیدگاه‌های این جلسه برای ما ارسال می‌کنید و تجربیات خود را با ما و دوستانتان به اشتراک می‌گذارید.
1 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام ببخشید من مفهوم کدگذاری واینکه چطوری کد گذاری کنم رو نمیفهمم فایل رو هم چن جلسه گوش دادم. ممنون از وقتی که برای ما گذاشتین