دوره تندخوانی (25) : تکنیک‌ها و روش‌های تقویت حافظه در تندخوانی

روش‌های افزایش قدرت حافظه

همان‌طور که در جلسات قبل آموزش‌های تندخوانی صحبت کردیم حافظه یکی از عناصر مهم در تمام جنبه‌های مختلف زندگی ماست. حافظه‌های حسی، کوتاه‌مدت و بلندمدت به ما کمک می‌کردند مطالب یا تجربیات را بتوانیم ذخیره کنیم و در مواقعی که به آن‌ها نیاز داریم با سرعت و کیفیت آن‌ها را بازیابی کنیم و به یاد بیاوریم. در این جلسه با نکات و روش‌های بسیار مهمی در رابطه با تقویت عملکرد حافظه آشنا می‌شویم.

1- شناخت عملکردهای حافظه

اولین گام در تمامی زمینه‌ها شناخت و آگاهی در آن زمینه است. ما برای این‌که حافظه خود را تقویت کنیم باید ساختار و عملکرد حافظه را بشناسیم تا بتوانیم متناسب با ماهیت و کارکرد آن اطلاعات را دریافت، ذخیره و بازیابی کنیم. به لطف خدا در طی جلسات قبل ما با انواع حافظه و عملکرد آن‌ها آشنا شدیم و شما این گام را برای تقویت حافظه خود انجام داده‌اید.

2- داشتن دقت و تمرکز حواس

مفهوم تمرکز حواس که در جلسات قبل توضیح داده شد و تمرین‌هایی را در این زمینه یاد گرفتید نیز به شما کمک می‌کند تا حافظه خود را تقویت کنید. هر چه قدر که ما تمرکز حواس بیشتری داشته باشیم اطلاعات به نحوه مؤثرتری به حافظه حسی و کوتاه‌مدت و سپس بلندمدت حرکت می‌کنند.

3- ورزش‌های جسمی و ذهنی

ورزش کردن چه به‌صورت ذهنی یا جسمی نیز بسیار بر روی عملکردهای حافظه ما تأثیر می‌گذارد. ورزش‌های جسمی مثل یوگا، تنیس روی میز و هزاران ورزش دیگر در این زمینه به ما کمک می‌کنند. البته تمامی ورزش‌های جسمی نوعی ورزش ذهنی نیز به همراه دارند ولی شما می‌توانید ورزش‌های ذهنی مثل بازی‌های مختلفی که در این زمینه طراحی‌شده یا نرم‌افزارهایی که برای تقویت حافظه است را نیز پیدا کنید.

4- استفاده از تغذیه‌های مناسب

تغذیه درست و صحیح یکی از موارد مهمی است که بر روی جنبه‌های مختلف زندگی ما تأثیر بسیاری دارد. تغذیه‌هایی که دارای فسفر، کلسیم، منیزیم و … باشند باعث تقویت حافظه ما می‌شوند برای این منظور می‌توانید از جوانه گندم، گردو، فندق، بادام، لبنیات کم‌چرب، جگر تخم‌مرغ، سبزیجات و میوه و … استفاده کنید.

مصرف بیش‌ازاندازه قند و شکر و فراورده‌های قندی، چربی، قهوه و الکل نیز تأثیری چندان مطلوبی بر روی عملکرد حافظه ندارد. موادی مانند آرد سفید، گوشت‌های گاو و … که دیرهضم هستند نیز تأثیر چندان خوبی هنگام مطالعه یا انجام هر کاری بر روی حافظه ما نمی‌گذارند. زمانی که ما غذا می‌خوریم یا غذاهایی که دیرهضم هستند را می‌خوریم خون به سمت معده ما سرازیر می‌شود تا عمل هضم انجام شود و خون و اکسیژن کافی به مغز نمی‌رسد تا عملکرد خوبی داشته باشد و پایین آمدن عملکرد مغز همان پایین آمدن عملکرد حافظه است.

5- عشق و علاقه به موضوعات

علاقه یکی از مهم‌ترین موضوعات برای تقویت حافظه است. مطمئناً تجربه کردید هر وقت به موضوعی علاقه دارید آن را بسیار خوب یاد می‌گیرید. پس برای افزایش عملکرد حافظه خود حتماً موضوعات موردعلاقه را مطالعه کنید و کارهایی که دوست دارید و عاشقشان هستید را انجام دهید یا اگر کاری را باید انجام دهید و دوست ندارید حتماً راهی برای لذت بردن از آن کار پیدا کنید چون همیشه راهی وجود درد.

6- سیستم‌های تداعی و استعاره

تداعی به این معنی است که ما موضوعی را به موضوع دیگر ربط می‌دهیم و این ارتباط باعث همبستگی بین موضوعات می‌شود و یادآوری یک قسمت از موضوع باعث تداعی و بازیابی کل موضوع برای ما می‌شود؛ مانند اینکه بوی یک عطر خاص شمارا به یاد شخصی یا خاطره‌ای می‌اندازد؛ و استعاره که به معنای قیاس یک‌چیز با چیز دیگر است نیز به تداعی ما کمک می‌کند و این دو در کنار هم کمک می‌کنند حافظه ما بهتر عمل کند.

7- مدیتیشن، مراقبه و ریلکسیشن

مدیتیشن و … که باعث نوعی آرامش ذهنی در ما می‌شوند و تمرکز حواس ما را افزایش می‌دهند بر روی حافظه ما هم تأثیر بسیار خوبی به‌جا می‌گذارند. شما می‌توانید انواع مختلفی از این روش‌ها را خودتان یاد بگیرید و استفاده کنید.

8- استفاده از تکنیک خود هیپنوتیزم

خود هیپنوتیزم نیز به تقویت حافظه ما کمک می‌کند. این تکنیک با آرامش ذهنی که ایجاد می‌کند توانایی افزایش قدرت حافظه را در دسترس ما قرار می‌دهد.

9- درک کلیات هر موضوع قبل از جزئیات

دید کلی نگاه وسیع‌تری به ما می‌دهد و تصویر جامعی در اختیار ما قرار می‌دهید. به همین دلیل بهتر است برای تقویت حافظه ابتدا کلیت موضوع را درک کنیم بعد به جزئیات بپردازیم مانند اینکه اول کل کتاب را نگاهی کنیم بعد به جزئیات آن بپردازیم. اگر شما یک اتاق از خانه‌ای را ببینید آن خانه بیشتر به یادتان می‌ماند یا اینکه یک عکس کلی و نگاهی جامع از کل شکل خانه را ببینید؟

10- ایجاد تنوع در زمینه‌های مختلف زندگی

بیرون آمدن از یکنواختی و ایجاد تنوع در جنبه‌های مختلف زندگی باعث می‌شود عملکردهای حافظه ما بهتر شوند. اگر هرروز از یک مسیر می‌روید سعی کنید آن مسیر را تغییر دهید. اگر با دست راست می‌نویسید با دست چپ این بار بنویسید. نگاهی به رفتارها و کارهای روزمره خودتان داشته باشید و ببینید کدام‌یک به‌صورت یکنواخت هستند راهی پیدا کنید تا آن کارها را به شیوه دیگری انجام دهید.

11- طبقه‌بندی اطلاعات و پیوستگی مطالب

مطالب طبقه‌بندی‌شده که دارای ساختار بهتری هستند و پیوستگی دارند در حافظه ما بهتر می‌مانند و باعث افزایش قدرت حافظه می‌شوند. اگر شما پنج کتاب در زمینه‌های مختلف را باهم مطالعه کنید بهتر نتیجه می‌گیرید یا یک کتاب در یک زمینه؟ مسلماً مطالعه‌ای که متمرکز و در یک زمینه باشد پیوستگی بهتری دارد و مطالب می‌توانند به نحوی قدرتمندتری در ساختار حافظه شما طبقه‌بندی شوند تا در مواقع موردنیاز به‌سرعت بازیابی و مورداستفاده قرار بگیرند.

12- تنفس صحیح شکمی یا تنفس دیافراگمی

تنفس صحیح یکی از مهم‌ترین عوامل در وجود انسانی است. تنفس صحیح باید به‌صورت شکمی انجام شود که به آن تنفس دیافراگمی می‌گویند. مغز ما کلاً دو درصد از وزن بدن ما را به خود اختصاص می‌دهد ولی نیازی که به اکسیژن دارد 25 درصد می‌باشد به همین دلیل تنفس صحیح هنگام مطالعه و کارهای روزانه در کنار اثرات بسیار فوق‌العاده‌ای که بر روی جسم و ذهن ما دارد عملکرد حافظه را به‌شدت تقویت می‌کند.

انواع مختلفی از تنفس وجود دارد مانند 2- 3- 1 که ما باید در این نوع تنفس 1 شماره عمل دم یا همان نفس کشیدن را انجام دهیم و به‌اندازه 3 شماره نفس خود را حبس کنیم و در 2 شماره عمل بازدم یا بیرون دادن هوا را انجام دهیم که توصیه می‌شود دم‌ها بیشتر با بینی و بازدم با دهان انجام شود هرچند من معتقد هستم همان تنفس صحیحی شکمی در هر شرایطی تأثیر خود را می‌گذارد و نیاز به‌قاعده ندارد.

13- باور داشتن و اعتماد به عملکردهای حافظه خود

می‌توانم بگویم مهم‌ترین عامل ازنظر من برای تقویت حافظه باورهایی هست که ما نسبت به توانمندی و عملکرد حافظه خودداریم. افرادی که به حافظه خود اعتماد دارند و معتقد هستند حافظه بسیار خوبی دارند و می‌توانند مطالب را به بهترین نحو به خاطر بسپارند قطعاً از حافظه خیلی بهتری برخوردار هستند و می‌توانند بازخوردهای بهتری را در زمینه‌های مختلف بگیرند.

افرادی که بر اساس گرفتن اطلاعات یا تجربیات دیگران معتقدند حافظه ضعیفی دارند یا می‌گویند من خنگ هستم، من ذهنم خوب کار نمی‌کند، حافظه من ازکارافتاده، مغزم پر از گچ هست و هزاران باور دیگر نمی‌توانند از قدرت و منابع حافظه خود چندان استفاده درست و کارآمدی بکنند. هر باوری که ما آن را پذیرفته‌ایم رفتارهای ما را در دنیای بیرون خلق می‌کند و افرادی که باورهای درستی نسبت به توانمندی و عملکرد حافظه بی‌نهایت خود ندارند رفتارهای چندان اثربخشی از خود نشان نمی‌دهند مانند فردی که به دلیل باور من کندذهن هستم مطالب را دیرتر یاد می‌گیرد یا اصلاً هیچ‌چیزی یاد نمی‌گیرد.

14- درک معنا و مفاهیم موضوعات به‌جای حفظ کردن آن‌ها

ما در طی جلسات قبل گفتیم اطلاعاتی به‌خوبی به یاد ما می‌مانند که در حافظه بلندمدت ما جاری شوند؛ و کدگذاری در حافظه بلندمدت بر اساس معنا و مفهوم بود یعنی معنای هر چیزی را ما درک کنیم در سیستم حافظه بلندمدت ما به نحوه قوی‌تری جاری می‌شود. پس به‌جای حفظ کردن مطالب به دنبال درک مفاهیم و معانی آن‌ها باشیم تا قدرت حافظه خود را تقویت کنیم.

15- State و ژست‌های بدنی تأثیرگذار در عملکردهای حافظه

وضعیت‌های بدنی ما تعیین‌کننده این هستند که مغز ما در آن لحظه چه واکنشی را از خود نشان دهد. فردی که سر جلسه امتحان سرخود را به پایین انداخته و به زمین نگاه می‌کند و حالت بدنی از ناامیدی و فراموشی را به خود گرفته ممکن است چندان دسترسی به اطلاعات حافظه خود نداشته باشد چراکه در ژست یادآوری قرار نگرفته است ولی اگر همان فرد سرش را بالا بگیرد و چشم خود را به سمت چپ و راست‌بالا حرکت دهد ممکن است اطلاعات را به یاد بیاورد چراکه حرکت چشم‌ها رابطه‌ای با پردازش‌های مغز و یادآوری و ساخت اطلاعات دارد.

16- تدریس و توضیح کلامی یادگیری‌ها و آموزش‌هایمان به دیگران

هر چه قدر ما معنی و مفهومی آموزش‌ها و یادگیری‌هایمان را به دیگران آموزش دهیم آن مطلب را بهتر درک می‌کنیم و قدرت حافظه خود را افزایش می‌دهیم. آموزش و بازگو کردن آموزه‌ها باعث تکرار و مرور آن‌ها می‌شود و ما قادریم جنبه‌های بیشتری از آن را درک کنیم پس‌ازاین به بعد هر چیزی را که یاد گرفتید به دیگران نیز آموزش دهید.

17- طی کردن تکامل تدریجی و به‌مرور موضوعات همراه با درک معنا

تکامل فرایندی است که بر تمامی جنبه‌های زندگی انسان حاکم است و اگر ما نتوانیم تکامل خود را در هر مسیری درک کنیم نمی‌توانیم عملکرد خوبی داشته باشیم. برای اینکه از حافظه خوبی برخوردار باشیم بهتر است تمرینات و موضوعات را آرام‌آرام با شیوه‌های صحیح دنبال کنیم تا به‌مرور معنا و مفاهیم را درک کنیم و به حافظه بلندمدت خود بسپاریم. درک تکامل در هر کاری راهی است برای تقویت عملکردهای حافظه و تمامی وجود ما در آن زمینه.

18- مرور صحیح و هدفمند موضوعاتی یادگیری شده در زمان‌بندی درست

اگر موضوعاتی که ما یاد می‌گیریم به‌صورت هدفمند در یک‌زمان درست مرور شوند به ما کمک می‌کنند حافظه بهتری داشته باشیم. در رابطه با مرور صحیح و زمان‌های مرور و نمودار فراموشی در جلسات بعد به‌صورت مفصلی صحبت خواهیم کرد.

19- استفاده از مغز و حافظه در جهت یادگیری موضوعات و مهارت‌های جدید

هر چه قدر که ما از توانایی‌های مغزمان در جهت یادگیری موضوعات جدید استفاده کنیم هم از مغز جوان‌تر و هم از حافظه بسیار قدرتمندتری برخوردار هستیم. پس سعی کنید مطالب و مهارت‌های مفید و کاربردی موردنیاز زندگی اتان که تأثیر خوبی بر روی نتایج شما دارند را یاد بگیرید. کارهایی مانند یادگیری زبان‌های مختلف، ورزش‌های مختلف و …

20- تعیین اهداف و مشخص کردن جزئیات و کلیات یادگیری در هر زمینه‌ای

زمانی که ما هدفمند هستیم و جزئیات و کلیات یک موضوع را مشخص می‌کنیم کمک می‌کنیم حافظه ما پیوستگی و عملکرد بهتری داشته باشد. شفاف شدن اهداف به ما جهت می‌دهد و کمک می‌کند دقت و انرژی بیشتری داشته باشیم و مفاهیم را بهتر درک کنیم که درنهایت تمامی این فرایندها عملکردهای حافظه ما را افزایش می‌دهند.

از شما همراهان عزیز سپاسگزاریم که درک و برداشت‌های شخصی و نظرات ارزشمند خود را در مورد این فایل در قسمت دیدگاه‌های این جلسه برای ما ارسال می‌کنید و تجربیات خود را با ما و دوستانتان به اشتراک می‌گذارید.