ما در ان ال پی به دنبال تغییر برنامه های ذهنی و مغزی و ایجاد تغییرات پایدار و مؤثر میباشیم. یکی از ابزارهای کاربردی در این زمینه اهرم رنج و لذت میباشد که در این مقاله با ماهیت و کاربرد آن در زندگی آشنا میشوید. اگر با ان ال پی آشنایی ندارید میتوانید از مقاله NLP چیست شروع کنید.
اهرم رنج و لذت در ان ال پی
اهرم رنج و لذت یا (Pain and Pleasure) یکی از مباحث پرکاربرد در ان ال پی و سایر علومی میباشد که به تغییر و تحول در مورد انسان میپردازند. این اهرم علت بسیاری از رفتارهای ما را توضیح میدهد و بیان میکند که چه زمانی ما تمایل پیدا میکنیم به سمت تغییر و مسیرهای جدید گام برداریم. عمیقترین مفهومی که این اهرم بیان میکند این میباشد که تمامی رفتارهایی که ما در طول شبانه و روز و زندگی خود انجام میدهیم ناشی از فرار از یک رنج و حرکت بهسوی یک لذت میباشد.
مانند اینکه اگر شما دارید این مقاله را میخوانید به خاطر فرار از رنج ناآگاهی و ندانستن و حرکت بهسوی لذت دانایی و فهمیدن میباشد. یا اگر تصمیم میگیرید که به سر کار بروید به خاطر فرار از رنج بیکاری و لذت پول درآوردن و کار است. باکمی فکر متوجه خواهید شد که اکثر رفتارهایی که ما انجام میدهیم بهصورت خودکار از این مکانیزم پیروی میکند و خیلی از تصمیماتی که ما میگیریم و گامهایی که در زندگی برمیداریم نیز تحت تأثیر این اهرم میباشد.
مغز و اهرم رنج و لذت
علت اینکه پایه این اهرم را فرار از یک رنج و حرکت بهسوی لذت میدانند به خاطر یکی از خصوصیات مغز ما میباشد. ما در ان ال پی معتقدیم که ذهن و مغز ما دائماً در حال برنامهنویسی و برنامهریزی شدن میباشد و این برنامهها در اهرم رنج و لذت بر اساس لذت مغز از هر چیزی اجرا میشوند. مغز ما کارهایی را دوست دارد انجام دهد که برای آن لذتبخش هستند حتی اگر آن کار به ما صدمه بزند.
مانند افرادی که سیگار یا مواد مخدر مصرف میکنند و علتی که آنها نمیتوانند اعتیاد خود را تغییر دهند به دلیل این است که مغز آنها از مصرف مواد و سیگار هنوز لذت میبرد و ترک مواد یا سیگار برای آنها رنج و ناراحتی و درد به دنبال دارد و ازآنجاییکه مغز از رنج و درد فراری میباشد هنگامیکه آنها تصمیم به ترک میگیرند با مخالفتها و مقاومتهایی از سوی مغز روبهرو میشوند و تا زمانی که جای این دو اهرم در مغز تغییر نکند تغییر امکانپذیر نیست و ممکن است ما چند روزی از رفتارمان دست بکشیم ولی خیلی زود دوباره آن رفتار و عملکردهای ناشی از آنرا تکرار خواهیمکرد.
اهرم رنج و لذت ابزاری برای برنامهریزی ذهن و مغز
نکته مهمی که تا به اینجا باید به آن توجه کنیم این است که مغز عاشق انجام کارهای لذتبخش میباشد و این لذت را ما برای آن تعریف میکنیم پس درنتیجه ما قادریم آگاهانه با استفاده از اهرم رنج و لذت مغزمان را به سمت کارهای اثربخش و لذتبخش هدایت کنیم و یا اگر میخواهیم رفتاری را تغییر دهیم که رفتار نادرستی است میتوانیم با این اهرم مغزمان را نسبت به انجام آن رفتار رنج دهیم و لذت انجام ندادن آن کار را برایش شفاف کنیم.
برای درک این موضوع مثالی بیان میکنم. فرض کنید فردی دروغ میگوید و اینقدر این رفتار را تکرار کرده که کاری لذتبخش برایش شده و فکر میکند که این رفتار برایش سود دارد و نوعی منفعت و زرنگی بهحساب میآید و بارها تصمیم گرفته این رفتار را کنار بگذارد و موفق نشده است. این فرد میتواند برای تغییر این رفتار از اهرم استفاده کند و بنویسد که از دروغ گفتن چه سودی و چه ضرری میکند و از دروغ نگفتن و صداقت چه سود و ضرری میکند.
زمانی که دلایل مشخص شد فرد باید تا میتواند دلایل و ضررهایی که از دروغ گفتن نصیبش میشود را بنویسد و لذتها و خوبیهای صداقت را بنویسد تا بدین ترتیب مغز از نتایج این دو رفتار آگاه شود و آنقدر از دروغ گفتن رنج بکشد که به سمت تغییر آن و صداقت در زندگی حرکت کند. به همین سادگی ما قادریم با استفاده اهرم رنج و لذت نوع برنامهریزیهای ذهنی و مغزی خود را تغییر دهیم و عادتهای درست را به امری لذتبخش برای مغز و ذهن تبدیل کنیم و یا اگر مغز ما بر اساس اطلاعات قبلی از انجام کار درست رنج میبرد آگاهانه این برنامه را آن تغییر دهیم تا بتوانیم با راحتی بیشتر رفتارهای درست را انجام دهیم.
اهرم رنج و لذت و نیت مثبت پشت هر رفتار در ان ال پی
درک بحث نیت مثبت رفتارها در ان ال پی میتواند در فهم شما نسبت به عملکرد اهرم رنج و لذت در ذهن و مغز بسیار کمک کند. ان ال پی معتقد است تمامی رفتارهایی که ما بهصورت کلامی یا غیرکلامی انجام میدهیم بر اساس نیت و منظوری است که در پشت آن رفتار وجود دارد. اگر بخواهیم این موضوع را در مثال فرد بالا که بهدروغ گفتن عادت کرده بود بیان کنیم میتوانیم بگوییم اگر این فرد دروغ گفتن را انجام میدهد قطعاً برای نیتی مثبت میباشد که در اینجا ممکن است فرد این نیت را داشته باشد که منفعت و سود کردن با دروغ بیشتر به دست میآید.
یا در نظر بگیرید فردی میخواهد به باشگاه بدنسازی برود و هر وقت که تصمیم میگیرد این کار را انجام دهد حس خوبی ندارد و با مقاومت درونی روبهرو میشود. این مقاومت و حس ناخوشایند ناشی از نیتی میباشد که ممکن است این فرد قبلاً از کسی یا جایی شنیده که اگر به باشگاه بدنسازی بروی و ادامه ندهی فرم بدنت خراب میشود یا اینکه تمرینهای سنگین بدنسازی بعد از مدتی مفصلها یا کمر را دچار مسئله میکند. این نیت مثبت که نرفتن به بدنسازی باعث حفظ سلامتی و بقاء تو میشود مانع میشود این فرد بتواند به باشگاه برود و دلیلش این است که انجام این عمل و نتایج ناشی از آن دردناک است.
با کمی دقت به مثالهای بالا متوجه خواهید شد که چطور از نیت مثبت با اهرم و رنج و لذت در ارتباط است و علتی که مغز ما کار یا رفتار و عملکردهای مختلف را لذتبخش یا دردناک میشمارد فقط به خاطر نیتهایی است که برایش تعریفشده که این نیتها و دلایل از ورودیهایی که ما از اطراف گرفتهایم به وجود آمدهاند.
اهرم رنج و لذت و ضمیر ناخودآگاه
یکی از ساختارهای بسیار مهم و قابلتوجه برای ایجاد تغییرات در ان ال پی ضمیر ناخودآگاه در ذهن و مغز میباشد. ضمیر ناخودآگاه قسمتی از وجود ماست که فعالیتهای حیاتی ما را بر عهده دارد و وظیفه اصلی آن حفظ امنیت، آرامش و آسایش در زندگی برای ماست. ضمیر ناخودآگاه بهعنوان جایگاه باورها و ارزشهای عمیق ما میزان زیادی از رفتارهای ما را تولید میکند. برای آشنایی با ناخودآگاه میتوانید مقاله ضمیر ناخودآگاه چیست را مطالعه کنید.
ازآنجاییکه تولید رفتارها با رنج و لذت در ذهن و مغز نیز در ارتباط است میتوان نتیجه گرفت که درد و رنج چون باعث میشود امنیت ما به خطر بیفتد ناخودآگاه نیز هنگام مواجهشدن با رفتارهای دردآور مقاومت میکند و مانع تغییر میشود و علت اصلی آن نیز نیت مثبتی است که برایش تعریفشده و این نیت مثبت باعث حفظ امنیت ما و درنهایت بقای ما میشود. درنتیجه انجام اهرم رنج و لذت میتواند نیت مثبت رفتارها را مشخص کند و خودبهخود آن نیت با نوشتن رنجها و لذتها دچار تغییر میشود و ما با مقاومتها ناخودآگاه نیز روبهرو نخواهیم شد و مسیر تغییر را با راحتی و آسانی بیشتری پیش خواهیم برد.
نحوه دقیق انجام تکنیک رنج و لذت
1- برای انجام این تکنیک ابتدا مشخص کنید چه رفتاری را میخواهید تغییر دهید که آن رفتار چندان مناسب نیست و شما از انجام آن رنج میبرید.
2- پس از مشخص کردن رفتار موردنظر یک کاغذ سفید بردارید و وسط آن خطی بکشید طوری که کاغذ به دو قسمت مساوی تقسیم شود و بعد از تقسیم کاغذ در بالای کاغذ رفتاری که میخواهید تغییر دهید را بنویسید. دریکی از ستونها بنویسد انجام آن رفتار چه سودهایی برای شما دارد و در ستون کناری آن بنویسد انجام آن رفتار چه زیانی برای شما دارد. مثلاً اگر میخواهید برای ترک سیگار آن را انجام دهید در بالای صفحه مینویسد ترک کردن سیگار (پاک شدن) و در یک ستون این جدول مینویسید ترک سیگار و پاک شدن چه سودی دارد و در ستون کناری آن مینویسید ترک سیگار و پاک شدن چه زیانی دارد و تمامی دلیلهایی که برای هر دو ستون دارید و به ذهنتان میآید را مینویسید.
3- بعد از انجام مراحل بالا در یک صفحه کاغذ دیگر یا پشت همان صفحه یک خط دیگر میکشید و مثل بالا دو ستون دیگر به وجود میآورید و در بالای آن مینویسید ترک نکردن سیگار (سیگاری ماندن) و در یک ستون جدولتان مینویسید ترک نکردن سیگار و کشیدن آن چه سودی دارد و در ستون دیگر مینویسید ترک نکردن و کشیدن سیگار چه زیانی دارد و سپس دلایل هر قسمت را در ستون مربوطه مینویسید.
با انجام این کار شما بهصورت آگاهانه متوجه میشوید که چه سود و زیانی از این کار میبرید و زمانی که مغز متوجه شد انجام آن کار چه زیانهایی دارد و انجام ندادنش موجب چه منفعت و لذتهایی میشود شما خودبهخود به سمت تغییر آن رفتار و عملکرد حرکت میکنید.
کاربردهای این اهرم
این اهرم در بسیاری از جنبههای مالی، روابطی جسمی و … کاربرد دارد. چون تمامی رفتارهایی که ما در این زمینهها انجام میدهیم از این مکانیزم استفاده میکنند که گاهی خوب و گاهی نامناسب میباشند؛ مانند اینکه اگر ما از بد دهنی رنج ببریم بسیار خوب است چراکه باعث میشود ما به نحوه درست و صحیحی صحبت کنیم و یا برعکسش ممکن است فردی از فحاشی و شوخیهای بیجا لذت ببرد که در اینجا اگر خودمان یا افراد تمایل به تغییر رفتار نامناسب داشتند از این اهرم استفاده میکنیم.
در مثالی دیگر در نظر بگیرید ما در جنبههایی از زندگی خود دچار مسئله مالی هستیم و شاید این به خاطر این باشد که مغز و ذهن ما از کسب پول رنج میبرد مانند فردی که برنامهریزیشده اگر پولدار شود تبدیل به انسان بیتفاوت و مغروری میشود و این برنامه که پولدار شدن غرور و بیتفاوتی را به وجود میآورد درد و رنجی از پولدار شدن را در ذهن و مغز ما شکل میدهد که مانع از حرکت ذهن و مغز برای کسب پول و موفقیت مالی میشود. حتی میتوانیم از اهرم رنج و لذت برای درس خواندن، لاغری و موارد بیشمار دیگر بهره برد. پس به یاد داشته باشید که ما در هر دو طیف مثبت و منفی این اهرم را بهصورت آگاهانه یا ناآگاهانه استفاده میکنیم و از این لحظه به بعد میخواهیم بهصورت آگاهانه برای تغییر رفتارها و عادتهای نامطلوب و نا مؤثر از آن استفاده کنیم.
خلاصه مطلب:
تمامی رفتارهایی که توسط ذهن و مغز ما تولید میشوند بر اساس فرار از یک رنج و حرکت به سوی یک لذت هستند. مغز ما بر اساس این مکانیزم تمامی الگوهایی که دارای لذت هستند را اجرا میکند حتی اگر نتایج و رفتارهای نامناسبی در بیرون تولید کنند. ما میتوانیم با استفاده از این اهرم برنامهریزیهای نامؤثری که باعث تولید رفتارهای نامطلوب می شوند را در ذهن و مغز تغییر دهیم و آنها را به سمت انجام کارهای لذتبخش با اثرات مثبت هدایت کنیم.
با سپاس از شما که نظرات خود را در مورد این مطلب برای ما ارسال میکنید و به تهیه و تولید محتوایی باکیفیتتر به ما کمک میکنید.
17 دیدگاه. ارسال دیدگاه جدید
سلام و عرض ادب
با اینکه انجامش خیلی ساده است و زمان زیادی نمیگیره
اما خیلی خیلی قدرتمنده
مرسی از زحمات جناب خنیده
سلام استاد عزیز وقتتون بخیر استاد این بحث تغییر اهرم رنج و لذت زمان معینی داره؟ چون من خودم درگیر اعتیاد جنسی هستم میخواستم از این روش استفاده کنم و اینکه روش های دیگه ای هم بدرد من میخوره؟
سلام خدمت شما
نه زمان معینی نداره و هر زمان بخواهید میتونید استفاده کنید.
سلام خیلی کامل و جامع اهرم رنج و لذت رو توضیح دادید ممنونم از شما استاد مهدی خنیده عزیز 🙏🌹
مثل همیشه عالی و جامع.
خدارو شاکرم بابت وجود پربرکتتون
سلام خدمت شما
خداروشکر که مطالب برای شما مفید بوده. ماهم از داشتن همراهانی مثل شما خیلی خوشحالیم و خدارو از این بابت شکر میکنیم.
عالی بود امیدوارم خدا خیر و برکت دنیا و آخرت رو نصیبتون کنه که دلسوزانه مطالب مفید رو منتشر میکنین.
سلام خدمت شما
ممنون از نظر لطفتون. خداروشکر که مطالب برای شما مفید و مؤثر بوده.
سلام
ممنون از مقاله کاملتون.
از مطالب عالی و مفیدتون سپاسگزارم
اگه امکانش هست در مورد زمان استفاده از این اهرم و اینکه چند روز باید ازش استفاده کنیم که به نتیجه ممکن برسیم، و در آخر چطور می فهمیم که تو موضوع تغییر حاصل شده.
سلام خدمت شما
بهترین راه متوجه شدن نتیجه اهرم رنج و لذت تغییر در رفتار و واکنش مغز نسبت به موضوع است. اگر شما به اندازه کافی این اهرم رو انجام بدید مغز شما باید از رفتاری که میخواهید تغییر بدید به شدت رنج ببره و اصلاً حاضر نباشید دیگه اون رفتار رو بعد از تمرین انجام بدید. در واقع لذت نبردن مغز از رفتار و کاری که قبلاً انجام میداده و لذت میبرده یا براش تبدیل به عادتی شده بوده بهترین شاخصی است که نشون میده در رفتار تغییر ایجاد شده و شما از انجام تمرین نتیجه گرفتید.
برای زمان استفاده خودتون باید تشخیص بدید که چه مدت باید از این اهرم استفاده بشه. هر زمان که احساس کردید تمایلی برای انجام رفتار قبلی ندارید و چندان لذت نمیبردید ازش و دوست دارید رفتار جدید رو جایگزین کنید و از انجام رفتار جدید حس خوبی میگیرید دیگه نیازی به انجام نیست. میتونید روزانه یک بار تا دوبار این تمرین رو برای تغییر مورد نظرتون انجام بدید تا نتیجه مورد دلخواه رو کسب کنید. هر چند تأکید میکنیم اگر درست انجام بشه چند روزی بیشتر زمان نمیبرد.
واقعا ممنونم از مطلب کاملتون درباره این اهرم واقعا ممنونم
سلام خدمت شما
ممنون از همراهی و ارسال نظراتتون. خیلی خوشحالیم و خداروشکر میکنیم که مطالب برای شما مفید بوده. موفق و پیروز باشید.
بسیار عالی بود استاد با استفاده ازاین اهرم تونستم مسیر درست زندگیم رو انتخاب کنم و برای رسیدن به اون چیزی که میخوام بادرنظرگرفتن لذتهاش جسورتر بشم.
سلام خدمت شما
خداروشکر که این مطلب براتون مفید بوده و ممنون از ارسال نتایجتون. موفق و پیروز باشید.
سلام خدمت شما
تکنیک مؤثر و مفیدی است. در واقع بهترین نکته ای که می توان برداشت کرد شناسایی نیت های مثبتی است که باعث ایجاد آن رفتاری می گردد که خواهان تغییر دادنش هستیم.
سلام و درود
دقیقاً همینطور هست. شناسایی نیت های مثبت پشت رفتارها در این اهرم نقش بسیار مهمی دارد و کلید تغییرات اساسی و برنامهریزی مجدد ذهن و مغز هست.