یکی از کاربردهای بسیار مؤثر و سریع ان ال پی درمان و برطرف کردن انواع فوبیا یا همان ترس‌های ذهنی می‌باشد که در این مقاله با عملکرد فوبیاها در ذهن و مغز انسان و نحوه درمان آن‌ها آشنا می‌شوید.
فوبیا چیست؟
یکی از مسائلی که افراد بسیار زیادی با آن روبه‌رو هستند فوبیاها می‌باشند که نوعی از ترس‌های ذهنی ناگهانی و غیر معقول به شمار می‌آیند. افراد زیادی از حشرات و حیوانات، ارتفاع، آب، آسانسور، تاریکی و … می‌ترسند و در برخورد با این شرایط با واکنش‌ها و عملکردهای غیرمنتظره‌ای روبه‌رو می‌شوند که خود نوعی فوبیا به شمار می‌روند.
علت ایجاد فوبیاها در ما به خاطر نوع یادگیری مغز و اطلاعاتی می‌باشد که ما در مقطعی یاد گرفته‌ایم. ممکن است فردی بر اساس اطلاعاتی که از یک مار گرفته و این اطلاعات برای او بسیار حیاتی هستند و اگر توجه نکند ممکن است درخطر باشد خودبه‌خود نسبت به مار دچار فوبیا می‌شود و هنگامی‌که با مار روبه‌رو می‌شود نمی‌تواند واکنش‌های خود را کنترل کند و حتی ممکن است رفتارهای بسیار نامعقولی ازنظر دیگران از خود نشان دهد.
انواع فوبیا
انواع مختلفی از فوبیا وجود دارد که در روان‌پزشکی به طور کلی تمامی فوبیاها یا همان ترس‌های ذهنی را به سه دسته کلی تقسیم‌بندی می‌کنند که عبارت‌اند از:
1- فوبیای مکان‌های باز عمومی و شلوغ (Agoraphobia)
در آگورا فوبیا (ترس از مکان‌های باز و شلوغ) افراد می‌ترسند که در مکان‌های باز عمومی و شلوغ مانند فروشگاه ها، بازارها، ورزشگاه‌ها، خیابان‌های شلوغ و … قرار بگیرند چرا که به این فکر می‌کنند اگر اتفاقی رخ بدهد آن‌ها نمی‌توانند از آن محیط خارج شوند و در آنجا گیر می‌افتند. مانند فردی که از خرید در بازارهای شلوغ یا راه رفتن در یک خیابان بسیار شلوغ می‌ترسد.
2- فوبیای اجتماعی (Social Phobia)
فوبیای اجتماعی یا جمع هراسی نوعی از ترس‌های ذهنی به شمار می‌روند که افراد می‌ترسند در موقعیت‌های متفاوت اجتماعی مورد تمسخر و یا قضاوت منفی دیگران قرار بگیرند. مانند فردی که از سخنرانی در یک جمع می‌ترسد یا فردی که می‌ترسد دیگران به خاطر نوع لباس و پوشش او را مسخره کنند.
3- فوبیای خاص (Specific Phobia)
در این نوع فوبیا افراد از یک موقعیت، حیوان یا شیئی خاص می‌ترسند و هنگام مواجه شدن با آن تحت تأثیر قرار می‌گیرند. مانند افرادی که از عنکبوت، مار، سوسک و … یا از چاقو و ماشین‌های بزرگ و … می‌ترسند. در رابطه با یک موقعیت ممکن است افراد از بلند شدن یک هواپیما از زمین فوبیا داشته باشند. چند نمونه از فوبیاهای خاص عبارت‌اند از:
کلاسترو فوبیا (Claustrophobia): ترس از مکان‌ها و فضاهای سربسته
زوفوبیا (Zoophobia): ترس از حیوانات و حشرات
نکتو فوبیا (Nyctophobia): ترس از تاریکی
آکروفوبیا (Acrophobia): ترس از ارتفاع
آکوآ فوبیا (Aquaphobia): ترس از آب
عملکرد فوبیا و سیستم بازنمایی ذهن و مغز
برای درک بهتر عملکرد مغز و ذهن هنگام مواجه‌شدن با فوبیاها شناخت سیستم بازنمایی بسیار کمک می‌کند. ما تمامی برنامه‌ها و اجزایی که در ذهن و مغز خود می‌سازیم که شامل تفکرات، احساسات، باورها و ارزش‌ها و … می‌باشند همگی با گرفتن ورودی و اطلاعاتی از طریق حواس پنج‌گانه برای ما ایجادشده‌اند. ما با استفاده از دیدن، شنیدن، حس کردن، بوییدن و چشیدن اطلاعات دنیای بیرون را دریافت می‌کنیم و بعد از دریافت اطلاعات اولین کاری که انجام می‌دهیم آن را در سینمای ذهن بازنمایی می‌کنیم و سپس آن تجربه را مورد دست‌کاری قرار می‌دهیم.
سینمای ذهن قیاسی برای درک بهتر کارکرد ذهن می‌باشد که شما در این قیاس ذهن را مانند یک سینما در نظر می‌گیرید و اطلاعات و اجزایی درون ذهن که در ان ال پی سوژه‌ها نام دارند همان اجزای درون این سینما می‌باشند. برای درک بهتر مفهوم ذهن و سوژه‌ها مقاله ساختار ذهن چیست را مطالعه فرمایید.
قطعاً هر سینمایی دارای یک پرده نمایش می‌باشد که فیلم‌ها در آن به اجرا و نمایش گذاشته می‌شوند. ما در ذهن نیز چنین مکانیزمی داریم و پرده‌ای برای بازنمایی و به نمایش گذاشتن اجزا و اطلاعاتی که دریافت می‌کنیم داریم. مثلاً زمانی که شما یک درخت پرتقال را می‌بینید با حواس پنج‌گانه خود اطلاعات را وارد سینمای ذهن می‌کنید و بر روی پرده سینمای ذهن بازنمایی می‌کنید و سپس با اطلاعات قبلی خود آن را تحلیل و ترکیب می‌کنید و یک الگوی جدید می‌سازید و به الگوی جدید خود واکنش نشان می‌دهید. در مورد ترس‌ها نیز چنین اتفاقی در سینمای ذهن شما رخ می‌دهد. شما ابتدا یک پدیده را در بیرون می‌بینید مثلاً دیدن یک رعدوبرق و سپس در سینمای ذهن خود ممکن است خود را ببنید که دچار رعدوبرق شده‌اید.
نکته مهمی که در اینجا وجود دارد این است که ما از خود آن اتفاقات نمی‌ترسیم بلکه زمانی که تصویر خود را با آن اتفاق در کنار هم قرار می‌دهیم و با آن اتفاق و چیزی که از آن می‌ترسیم کاملاً خود را احساس می‌کنیم دچار ترس می‌شویم و اگر این ترس شدت زیادی در درجه اول داشته باشد باعث ایجاد فوبیا می‌شود؛ یعنی بعد از اولین برخورد فرد با رعدوبرق و ساختن یک تصویر با شدت و کیفیت در دفعات بعد به‌محض روبه‌رو شدن فرد با رعدوبرق دیگر فرد این اتفاق را ابتدا در سینمای ذهن خود بازنمایی نمی‌کند بلکه ابتدا واکنش نشان می‌دهد و دچار هیجانات می‌شود و سپس بازنمایی می‌کند و علت این فرایند به خاطر این می‌باشد که ترس‌های ذهنی که با شدت و کیفیت بیشتری ایجادشده‌اند و به فوبیا تبدیل‌شده‌اند بر ضمیر ناخودآگاه اثر گذاشته‌اند.
ازآنجاکه ناخودآگاه حفظ امنیت و بقای ما را به عهده دارد به‌محض روبه‌رو شدن با چیزی که از آن فوبیا داریم واکنش‌هایی را خارج از اختیار ما انجام می‌دهد مانند فردی که به‌صورت عادی در حال قدم زدن می‌باشد و با دیدن یک سگ یا صدای آن پا به فرار می‌گذارد چراکه ناخودآگاه در اینجا به خودآگاه اجازه تحلیل و تصمیم را نمی‌دهد و بلافاصله با صادر کردن دستورات به مغز و سیستم عصبی در حالات آماده‌باش و فرار قرار می‌گیرد. می‌توانید توضیحات کامل‌تری درباره ضمیر ناخودآگاه در مقاله ضمیر ناخودآگاه چیست مطالعه کنید.
در مثال دیگر در نظر بگیرید فردی در یک آسانسور می‌باشد و دچار یک سانحه در آنجا می‌شود مثلاً قفل شدن یا سقوط آن آسانسور و بعدازآن اتفاق این فرد سالم می‌ماند درصورتی‌که تصویر و الگویی نامناسب از آسانسور در ذهن او شکل می‌گیرد و از این به بعد می‌ترسد که سوار آسانسور شود چراکه به‌محض روبه‌رو شدن با آسانسور تصاویر، صداها و احساسات آن اتفاق برایش بازنمایی و زنده می‌شود و ناخودآگاه نیز با ایجاد واکنش‌هایی مانع انجام این کار می‌شود چراکه سوارشدن آسانسور امنیت آن فرد را به خطر می‌اندازد و ازآنجایی‌که وظیفه اصلی ناخودآگاه حفظ امنیت، آرامش و آسایش هر فردی می‌باشد مانع از انجام کاری در ما می‌شود که این سه را به خطر بیندازد.
تفاوت فوبیا و ترس
تفاوت ترس‌ها با فوبیاها این می‌باشد که ما زمانی که از چیزی می‌ترسیم ابتدا در ذهن خود آن پدیده و ترس را بازنمایی می‌کنیم و دوباره می‌بینیم و سپس نسبت به آن واکنش نشان می‌دهیم درصورتی‌که ما در فوبیاها ابتدا واکنش نشان می‌دهیم و دچار هیجان می‌شویم و بعد نسبت به آن چیزی که فوبیا داریم عمل بازنمایی را در ذهن و مغز انجام می‌دهیم و به‌صورت ناگهانی در برخورد با یک شرایطی که از آن فوبیا داریم واکنش‌های خیلی سریعی از خود نشان می‌دهیم و تحت تأثیر قرار می‌گیریم.
تکنیک رفع فوبیا و ترس‌های ذهنی در ان ال پی
برای اینکه ما بتوانیم فوبیاهای خود را درمان کنیم تا نسبت به آن‌ها واکنش ناگهانی و غیرمعقولی نداشته باشیم می‌توانیم از تکنیک رفع فوبیا در ان ال پی که توسط بنیان‌گذاران ان ال پی دکتر ریچارد بندلر و دکتر جان گریندر ابداع‌شده استفاده کنیم. روش‌های مختلفی برای رفع فوبیا و ترس های ذهنی وجود دارد که در این مقاله روشی بسیار ساده را به شما خواهم آموخت. سعی کنید قبل از انجام مراحل تکنیک حتماً یک‌بار تمامی مراحل انجام تکنیک درمان فوبیا را با دقت بخوانید و مرور کنید و سپس تکنیک را انجام دهید.
این تکنیک می‌تواند برای مرتفع کردن تمامی فوبیاها مورد استفاده قرار بگیرد و بسیار سریع به شما کمک می‌کند فوبیای خود را حل کنید. به شما پیشنهاد می‌کنم اگر مهارت کافی را در این زمینه ندارید و خودتان قادر به از بین بردن فوبیایتان نیستید حتماً به یک متخصص در این زمینه مراجعه کنید.
مراحل انجام تکنیک
1- در اولین گام در مکانی قرار بگیرید که امکان انجام تمرین برای شما وجود دارد و سپس آن موضوعی که از آن فوبیا دارید را مشخص کنید و به‌صورت ذهنی به آن موضوع فکر کنید و از بین عدد 1 تا 10 به آن نمره بدهید. به‌طوری‌که عدد 1 پایین‌ترین و عدد 10 بالاترین شدت را دارند و این نمره را درجایی یادداشت کنید.
2- اگر ترس شما نمره‌ای بالاتر از عدد 5 داشت برای خود یک محرک و اَنکِر امنیتی می‌سازید. برای ساختن انکر امنیتی ابتدا یک خاطره را مشخص کنید که در آن احساس امنیت و آرامش داشتید و سعی کنید پرقدرت‌ترین خاطره خود را انتخاب کنید. سپس چشمان خود را ببندید و به آن خاطره فکر کنید و تمام شرایط و اجزای آن خاطره را با حواس پنج‌گانه خود بازنمایی و تجسم کنید؛ یعنی ببینید تمام آن چیزی که آنجا می‌دیدید و بشنوید تمام صداها را و احساس کنید تمام احساسات آن لحظه و حتی اگر بو و مزه‌ای در آن خاطره وجود دارد نیز آن را حس و تجسم کنید و بعدازاینکه آن لحظه را با تمام وجود تجسم کردید و به اوج احساس امنیت خود رسیدید دست چپ خود را مشت کنید.
درحالی‌که چشمتان هنوز بسته است و دست چپتان مشت شده به مدت دو دقیقه دوباره همان خاطره را با مشت و چشم‌بسته تجسم کنید و پس از دو دقیقه دست چپ مشت شده را رها کنید و چشمتان را بازکنید و به یک صفحه سفید فکر کنید به همین ترتیب یک انکر امنیتی برای خودساخته‌اید تا در صورت لزوم و ایجاد واکنش‌های شدید ناشی از فوبیا بتوانید این انکر را بگیرید و در امنیت قرار بگیرید. برای انجام بهتر این مرحله می توانید مقاله ساخت انکر در ان ال پی را مطالعه کنید.
3- یکی از کارهای عادی که باحالت طبیعی انجام می‌دهید را در نظر بگیرید و سپس فرض کنید در یک سالن سینما نشسته‌اید و در ردیف جلو دریکی از صندلی‌ها قرارگرفته‌اید و فیلم سیاه‌وسفیدی از خودتان در حال پخش بر روی پرده سینما می‌باشد و شما در آن فیلم در حال انجام همان کار و فعالیت عادی که در ابتدا مشخص کردید می‌باشید.
4- تجسم می‌کنید درحالی‌که دریکی از صندلی‌های ردیف جلو سینما نشسته‌اید از جسم خود خارج‌شده و به سمت عقب سالن و صندلی‌های عقب یا بالکن سینما پرواز می‌کنید به‌طوری‌که می‌توانید خودتان را در ردیف جلو ببیند که در حال تماشای فیلم سیاه‌وسفیدتان است.
5- سپس از صندلی‌های عقب یا بالکن به سمت اتاقک نمایش یا همان اتاق پروژکتور پرواز می‌کنیم و زمانی که وارد اتاق شدیم خودمان را در حال تماشای فیلم می‌بینیم. سپس درحالی‌که در اتاقک قرار داریم و خودمان را در ردیف جلو و صندلی‌های عقب می‌بینیم اجرای فیلم فوبیا خود را بر روی پرده سینما به‌صورت سیاه‌وسفید شروع می‌کنیم یعنی فیلم خودمان را می‌بینیم که در شرایط و موقعیت فوبیا هستیم و این فیلم به‌صورت سیاه‌وسفید بر روی پرده سینما در حال پخش می‌باشد. سعی کنید نقطه شروع فیلم فوبیا که خودتان هم در آن هستید کمی قبل از شروع فوبیا باشد.
6- درحالی‌که در اتاقک هستید فیلم فوبیا خود را به‌صورت کامل تا آخر می‌بینید و هنگامی‌که همه‌چیز آرام شد و شما به آخر فیلم رسیدید تصویر پایانی فیلم را به‌صورت ثابت و بی‌حرکت نگه‌دارید و در این هنگام از اتاقک نمایش به سمت پرده سینما پرواز می‌کنید و وارد فیلم و لحظه آخر فیلم که آن را ثابت نگه‌داشته‌اید می‌شوید و به‌محض وارد شدن شما فیلم رنگی می‌شود و درحالی‌که خودتان را در آن فیلم کاملاً احساس می‌کنید فیلم را با سرعت سه برابر به عقب برگردانید و خود شما نیز با به عقب برگشتن با سرعت فیلم نیز برعکس بازی می‌کنید مانند اینکه زمان‌بر می‌گردد و شما به نقطه اول فیلم و لحظه قبل از شروع فوبیا برمی‌گردید.
7- در این مرحله بعد از برگشت فیلم به لحظه قبل از شروع فوبیا از فیلم خارج‌شده و در صندلی وسط سینما در ردیف جلو قرار بگیرید و صفحه و پرده نمایش فیلم را از طرف چپ به راست کاملاً سفید کنید به‌طوری‌که تمام صفحه و پرده نمایش را بپوشاند و شما فقط یک صفحه سفید می‌بینید.
8- در آخرین مرحله در صورت امکان یک تست زنده انجام دهید. مثلاً اگر از آسانسور می‌ترسید و تکنیک را انجام داده‌اید در این مرحله بروید و سوار آسانسور شوید و ببینید آیا واکنش و فوبیای شما تغییر کرده است اگر تغییر کرده مراحل را به‌درستی انجام داده‌اید و اگر تغییر نکرده است دوباره باید تکنیک را از ابتدا انجام دهید و در صورت نیاز به یک متخصص ان ال پی مراجعه کنید تا به شما کمک کند.
خلاصه مطلب:
فوبیاها که نوعی از ترس‌های ذهنی غیرمعقول و غیر طبیعی به شمار می‌روند نوعی یادگیری در ذهن و مغز ما هستند. ما یادگرفته‌ایم که در برابر یکسری از عوامل واکنش‌های عجیب و غریبی نشان دهیم چرا که شدت و کیفیت یک اتفاق در موقعیتی خاص باعث ایجاد این الگو شده و اگر بخواهیم در برابر موضوعاتی که از آن‌ها فوبیا داریم یک رفتار طبیعی از خود بروز دهیم باید یادگیری‌های مغز و ذهن را نسبت به آن تغییر دهیم. خوشبختانه ان ال پی یکی از ابزارهای بسیار قوی در این زمینه می‌باشد و گام به گام به ما یاد می‌دهد چگونه به صورت مؤثر و بسیار سریع انواع فوبیا و ترس‌های ذهنی خود را رفع کنیم.
با سپاس از شما که نظرات خود را در مورد این مطلب برای ما ارسال می‌کنید و به تهیه و تولید محتوایی باکیفیت‌تر به ما کمک می‌کنید.
